Mâm cơm cúng giỗ miền Bắc – Trung – Nam gồm những gì? 

Cúng giỗ là một công việc không thể thiếu trong đời sống tâm linh của người Việt, nhằm tưởng nhớ đến ông bà tổ tiên đã khuất, cũng như cầu mong những người thân của gia đình ở thế giới bên kia có thể phù hộ cho gia đình mình được bình an, may mắn và hạnh phúc, có nhiều tiền tài, phúc lộc.

Trong những ngày này, người ta thường dâng lên người đã khuất những sản vật đặc sắc nhất, thơm ngon nhất của cuộc sống. Và ở mỗi vùng miền, những sản vật ấy lại không hề giống nhau.

Sau đây, xin mời các bạn cùng đi tìm hiểu về mâm cơm cúng ngày giỗ của những người thân đã khuất trên khắp ba miền Bắc – Trung – Nam của nước Việt.

Mâm cơm cúng giỗ miền Bắc gồm những gì?

Ngày giỗ của người miền Bắc có thể chia thành ba loại dựa theo mốc thời gian như sau:

Ngày giỗ đầu, là ngày tưởng nhớ tròn 1 năm ngày mất của người thân trong gia đình. Ngày giỗ này đối với người miền Bắc là quan trọng nhất, nên ngoài mâm cơm cúng, người ta thường mời thêm những người bạn, anh em và làng xóm đến chia buồn cùng gia đình

Ngày giỗ xong tang, là ngày tròn 2 năm ngày mất của người thân trong gia đình, cũng là ngày đánh dấu sự kết thúc những tháng năm buồn bã nhất của gia đình ấy với hi vọng người mất được siêu thoát, bình an ở thế giới bên kia. Trong ngày này, người ta thường làm mâm cơm cúng thịnh soạn, đốt nhiều vàng mã mời các thầy tâm linh về khấn bái.

Từ ngày giỗ lần thứ 3 trở đi, nỗi đau cũng vơi dần nên ngoài việc tưởng nhớ người đã khuất, đây còn là dịp những thành viên trong gia đình đoàn viên. So với hai ngày giỗ trên, ngày gỗ này thường được làm đơn giản hơn tùy điều kiện từng gia đình

Trong ngày giỗ của người thân trong gia đình, người miền Bắc thường sửa soạn mâm cơm cúng gồm những sản vật như:

• Thịt gà luộc hoặc thịt lợn luộc, thường là chân giò luộc.
• Các loại xôi như xôi gấc, xôi đỗ hoặc xôi lạc. Có thể thay thế bằng bánh chưng. Người ta cũng kiêng kị các loại xôi như xôi ngô, xôi đỗ đen,…
• Giò chả hoặc nem rán.
• Các món canh như canh măng, canh bí nấu xương hoặc canh miến,..
• Một số món xào như giá đỗ xào lòng gà, miến xào, măng xào,..
• Một số món nộm như nộm hoa chuối, nộm đu đủ,…
• Các món rau luộc.
• Một số món chiên như tôm chiên, cá chiên, thịt chiên,…

Thực đơn Mâm cơm cúng giỗ miền Trung 

Cũng giống như người miền Bắc, người miền Trung thường làm những tiết giỗ đầu và giỗ lần 2 của những người thân rất to và có mời anh em bạn bè. Từ tiết giỗ thứ 3, quy mô ngày giỗ cũng nhỏ hơn và độ to nhỏ cũng tùy thuộc vào điều kiện của gia đình ấy.

Tuy nhiên, mâm cơm cúng của người miền Trung lại có đôi chút khác biệt so với người miền Bắc. Nếu người miền Bắc kiêng kị việc mâm cơm cúng có xuất hiện thịt vịt thì đối với người miền Trung, đây lại là món quan trọng nhất và gần như là bắt buộc trong mâm cơm cúng.

Và trong khi người miền Bắc rất coi trọng các món xôi và bánh chưng, coi đây là những món bắt buộc phải có trong mâm cơm cúng thì người miền Trung lại thường không có những món này.

Một mâm cơm cúng điển hình của người miền Trung thường gồm những món như sau:

• Thịt vịt: vịt được chọn ở đây là vịt béo vừa phải, không quá nạc cũng không quá nhiều mỡ. Tốt nhất là vịt khoảng 3kg. Vịt được luộc và được cúng đi kèm nước mắm gừng.
• Thịt gà bóp lá răm và tiêu muối ớt: thay vì đĩa gà luộc như người miền Bắc, người miền Trung chuộng món gà xé phay và trộn với các gia vị đặc trưng của họ như muối tiêu ớt hơn bởi món này dễ ăn và cũng rất lịch sự, bắt mắt.
• Canh bún giò heo nấu với lòng gà, lòng vịt. Đây là món canh được người miền Trung ưa chuộng nhất và hầu như không thể thiếu trong mâm cơm cúng giỗ.
• Một số món thịt heo khác như thịt heo chiên, canh thịt heo nhồi mướp đắng, thịt heo luộc,…
• Một số món thịt bò. Đối với người miền Trung, một mâm cơm cúng đầy đủ và lịch sự không thể thiếu các món thịt bò. Đây là điểm khác biệt so với mâm cơm cúng của người miền Bắc, bởi mâm cơm cúng của người miền Bắc thường không có thịt bò. Một số món thịt bò thường xuất hiện trong mâm cơm của người miền Trung là thịt bò xào, thịt bò nướng, canh bò hầm,…
• Một số món tôm chiên, cá chiên, nem rán hay giò chả cũng hay xuất hiện trong mâm cơm cúng giỗ của người miền Trung.

Mâm cơm cúng giỗ của người miền Nam 

Mâm cơm cúng của người miền Nam thường bao gồm những món điển hình như sau:

• Thịt gà hoặc thịt vịt. Tuy vậy, người miền Nam ưa chuộng các món quay hơn nên trong mâm cơm cúng thường không xuất hiện món gà luộc như người miền Bắc và cũng không phải vịt luộc như người miền Trung mà là vịt quay và gà quay.
• Bánh tét cũng là một món không thể thiếu trong mâm cơm cúng của họ.
• Các món giò lụa, chả cốm, chả nem,…
• Thịt kho tàu cũng là một món ăn gần như bắt buộc phải có trong mâm cơm cúng của người Miền Nam.
• Một số món canh như canh khổ qua nhồi thịt, canh bông điên điển, canh nấm,
• Đặc biệt là một số món gỏi. Điều này rất khác biệt so với mâm cơm cúng của người miền Bắc và miền Trung, bởi 2 miền này kiêng kỵ cúng các món gỏi.

Cách làm mâm cơm cúng giỗ 

Người Việt có quan niệm trần sao âm vây, nên cũng không có yêu cầu gì quá khắt khe với mâm cơm cúng giỗ. Những món thường ngày khi còn sống người ấy hay ăn thì khi người thân ấy mất đi đều có thể dùng để cúng, đặc biệt là nên cúng những món ăn mà khi người ấy còn tại thế thích ăn. Cũng không nên cúng những món ăn mà khi còn sống, người ấy không thích hoặc không ăn được.

Tuyệt đối không được cúng thức ăn ôi thiu vì như vậy là thể hiện sự bất kính với người đã khuất. Một số món ăn có mùi quá nồng nặc như mắm tôm, mắm tép cũng không nên sử dụng trong cúng giỗ. Đối với người miền Bắc, không được cúng các món liên quan đến thịt vịt và các món gỏi tươi sống.

• Thông thường, một mâm cơm cúng giỗ của người Việt nên đầy đủ các món sau:
• Thịt luộc
• Giò lụa, chả hoặc nem rán
• Cơm và các món bánh đặc trưng theo vùng miền hoặc xôi
• 1 đến 2 món canh
• Khoảng 3 đến 4 món chiên xào
• 1 món rau củ quả luộc và 1 đĩa nộm
• 1 đĩa hoa quả tươi
• Rượu hoặc bia

Cách bày mâm cơm cúng giỗ đầy đủ và đơn giản nhất

Cách bày trí mâm cơm cúng giỗ không có một quy chuẩn nào quy định rõ ràng, nhưng quan trọng nhất vẫn là tính lịch sự và đẹp mắt, sang trọng. Để đảm bảo những yêu cầu này, một mâm cơm cúng giỗ có thể bày trí như sau:

• Các món chính như thịt gà, thịt vịt hay thịt lợn nên được bày ở vị trí trung tâm, sau là các món xào, chiên rán và ngoài cùng là các món nấu. Nên bày trí các món ăn thành một vòng tròn và nên đặt trong mâm to để đảm bảo tính lịch sự.
• Các loại bát, đĩa sử dụng trong mâm cơm cúng không được cũ hay sứt mẻ. Tốt nhất là nên sử dụng đồ mới.
• Các món ăn cần sử dụng bát đĩa chén sao cho cân đối với lượng thức ăn, không nên quá to hay quá bé gây mất thẩm mỹ. Các loại nước chấm nên dùng chén bát dành riêng để đựng đồ chấm, không nên dùng chén đĩa to để đựng.
• Bát ăn cơm và đũa, chén uống rượu phải sử dụng theo bộ 6 chiếc cùng họa tiết hoa văn và nên đặt đối xứng trong mâm cơm, mỗi bên ba bộ.
• Cùng với đó là vàng mã nên đặt cạnh mâm cơm cúng, trong một chiếc mâm nhỏ hơn.

LỜI KẾT: Trên đây là một số lưu ý về mâm cơm cúng giỗ của ba miền nước Việt. Hyvọng rằng nó đầy đủ để gia đình bạn có thể chuẩn bị một mâm cơm cúng đẹp mắt nhất, lịch sự nhất và hợp với lễ nghi nhất để tưởng nhớ người thân của mình.